Het oersysteem oftewel het parasympathische en sympathische zenuwstelsel

Ja, het klopt dat wij nog steeds een oersysteem in ons hebben zitten en het klopt ook dat we daar best wel rekening mee moeten houden. Maar om dan maar meteen kilo’s vlees te gaan eten zoals het Paleo dieet voorstelt is ook weer onzin.

Als je er vanuit gaat dat de mens en vooral de mannen van oorsprong lui zijn. Denk je dan echt dat ze vroeger in de oertijd elke dag achter een stuk vlees, oftewel een beest, aan gingen rennen omdat ze 200 gram aan vlees per maaltijd aten? Uhhhmmmm Nee, daar waren ze zuinig op, omdat het heel veel energie kostte om aan het vlees te komen. *

Ze aten wat vlees, besjes, honing etc. Wat het land te bieden had. Natuurlijk was er in het noorden minder in de bossen en op het land te verkrijgen dan in het zuiden.

Als we er dus vanuit gaan dat de mens lui is, of beter gezegd: energie besparend leeft. Dan is het ook niet zo gek dat we kuddes gingen houden, het land gingen verbouwen, waterweg werken gingen aanleggen enz. Want zo bespaarden we energie.

Maar dat oersysteem zit dus nog steeds in ons.  We noemen dat het autonoom zenuwstelsel wat ervoor zorgt dat we allerlei dingen kunnen doen zonder er bewust over na te denken. Dat bestaat uit twee systemen, het actieve systeem (ook wel orthosympathische zenuwstelsel genoemd) en het rust systeem (oftewel het parasympatische systeem genoemd).

Beide systemen worden geregeld door onze hersenen en reguleren via speciale receptoren alle organen en het zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel speelt ook een rol in ons immuunsysteem. Het kan communiceren met ons immuunsysteem en invloed uitoefenen op ontstekingsreacties en immuunfuncties.

Wat is het sympathisch zenuwstelsel in het kort?

Het sympathische systeem begint in het ruggenmerg, een soort ‘kabel’ die signalen van onze hersenen naar de rest van ons lichaam stuurt. Vanuit het ruggenmerg vertakken de zenuwen zich door ons hele lichaam, en ze kunnen snel signalen doorgeven.

Wanneer het sympathische zenuwstelsel actief is, worden er stresshormonen zoals adrenaline vrijgegeven. Deze hormonen zorgen ervoor dat ons lichaam in een staat van paraatheid komt.

Het sympathisch zenuwstelsel is een onderdeel van het autonome zenuwstelsel, dat onbewuste controle heeft over vele lichaamsfuncties. Het sympathisch zenuwstelsel wordt geactiveerd bij stressvolle situaties, waarbij het lichaam voorbereidt op actie. Het activeert het ‘vecht of vlucht’ mechanisme en ons lichaam is dan ook echt klaar om te vechten of te vluchten. Je merkt dat want de hartslag gaat omhoog, je ademhaling versnelt, je hebt hogere spierspanning, je bent klaar om weg te rennen. Chronische stress veroorzaakt een overmatige activatie van het sympathisch zenuwstelsel, waardoor het lichaam in een constante staat van alarm blijft. Dit kan leiden tot een verscheidenheid aan gezondheidsproblemen.

Wat is het parasympatisch zenuwstelsel in het kort?

Het parasympathische zenuwstelsel is de tegenhanger van het sympathisch zenuwstelsel. Het begint in de hersenen en het ruggenmerg, waar het zich uitstrekt naar verschillende delen van ons lichaam via het perifere zenuwstelsel. Deze zenuwen worden ook wel sensorische zenuwen genoemd, omdat ze informatie vanuit ons lichaam naar onze hersenen sturen.

Een belangrijke zenuw die deel uitmaakt van het parasympathische zenuwstelsel is de nervus vagus. Deze zenuw komt voort uit de hersenstam en heeft vertakkingen naar veel organen, zoals het hart, de longen en de maag. De nervus vagus speelt een belangrijke rol bij het reguleren van de activiteit van deze organen.

Het parasympathische zenuwstelsel werkt door middel van chemische boodschappers, genaamd neurotransmitters. Deze stoffen worden geproduceerd in de hersenen en het ruggenmerg en reizen via de zenuwen naar de organen. Een belangrijke neurotransmitter hierin is acetylcholine.

Het parasympathische zenuwstelsel heeft een kalmerende en ontspannende invloed op het lichaam en wordt geactiveerd in rustige situaties. Het verlaagt de hartslag, bloeddruk, ademhaling, spierspanning en alertheid. Het parasympathische zenuwstelsel speelt een belangrijke rol bij het herstel van het lichaam na fysieke en mentale stress. Het is belangrijk om een evenwicht te vinden tussen het sympathisch en parasympathisch zenuwstelsel om de gezondheid te behouden.

Het Actieve systeem doen we bewust en het Rust systeem gaat onbewust

Bij het Actieve systeem zijn we alert op gevaar, ons hart gaat sneller kloppen, er wordt meer bloed door onze aderen gepompt, we gaan sneller ademhalen, pupillen gaan wijder openstaan en ons spijsverteringssysteem wordt even stop gezet. Hierbij komen ook nog andere hormonen aan de orde, zoals adrenaline. Dit geeft ons een kick.

Het is een geweldig systeem wat ons beschermt voor gevaar. Want door de kick ben je alerter en komt er extra kracht vrij die je snel kan inzetten. Erg handig vroeger in de oertijd als je moest rennen voor je leven. Ook ontzettend handig wanneer je juist bijv. achter een zwijn aanzat om hem te vangen.

Dit gegeven noemen we ook wel stress. En die stress is dus super nuttig. Mits voor korte duur!

Je snapt dat een zwijn vangen ontzettend veel energie kostte, erg fijn dat dan die adrenaline/stress kick aanwezig is. Als het zwijn dan eenmaal gevangen was gaven de mannen het aan de vrouwen en kwamen tot rust. Ze deden een middag slaapje om weer op energie te komen.

Dit is dus waar die stress reactie voor bedoeld was. Het is vanuit ons oersysteem de bedoeling om even actief te zijn en daarna tot rust te komen om het parasympathisch systeem (lichaam in rust), zijn werk te laten doen. Je pupillen worden kleiner, je hart neemt zijn normale ritme weer aan, bloed wordt niet meer met een snel tempo door je lichaam gepompt, je spieren ontspannen. Je lichaam komt tot rust en in rust kan je spijsverteringsstelsel weer aan het werk om je eten te verteren; de voedingstoffen goed opnemen, stoffen kunnen weer stoffen met elkaar uitwisselen (de stofwisseling). Dit alles doet je lichaam dus in het parasympathische systeem in het rust systeem. Even voor de extra duidelijkheid: je spijsvertering stopt dus tijdens het runnen van het orthosympathische systeem.

De balans

Het beste is dus eigenlijk een klein beetje actie en daarna rust.

Gaspedaal wordt ingedrukt

Tegenwoordig zitten we echter heel veel in het Actieve systeem. Het GAS zit er volledig op, we worden wakker, springen uit bed, doen iets te eten in onze mond en rennen de deur uit, en sommige moeten naast zichzelf ook nog voor anderen zorgen zoals de kinderen. In de auto eten we ons ontbijt op, haasten ons en rennen naar het werk. Waar vervolgens weer veel van je wordt verwacht en we vaak maar 30 min pauze krijgen om te eten en even naar buiten te gaan. Na het werk snel naar de winkel, kinderen tussendoor nog ophalen, eten maken, afwassen, kinderen in bed stoppen en dan pas krijgen we eindelijk rust en wordt het rempedaal eindelijk wat ingetrapt. Ik vind het dus niet zo gek dat ik in mijn praktijk veel mensen tegenkom met darm problemen. Het rust systeem, dus het spijsverteringssysteem, heeft geen enkel moment de tijd gekregen om zijn werk te doen.

Acht effecten van chronische stress op het lichaam

Chronische stress heeft een ernstige impact op de gezondheid van de mens. Denk aan directe effecten van chronische stress op het lichaam, waaronder inspanning toename, verminderde weerstand, veranderingen in hormoonniveaus, verminderde cognitieve prestaties, veranderingen in eetgewoonten, slaapproblemen, veranderingen in de bloeddruk en veranderingen in het cardiovasculaire systeem. Al deze effecten kunnen schadelijk zijn, dus het is belangrijk om stress te beheersen.

De Rem moet erop

Wat ik je dus adviseer is om meer een toestand van rust en herstel te brengen in je dagelijks leven, minder momenten van stress en haast. We hebben meer rust nodig om goed te kunnen blijven functioneren.

En plan zo nu en dan eens een perfecte dag in, dat vinden jij en je lichaam heel erg fijn (de perfecte dag leg ik uitgebreid uit in mijn Online Sh*tShow Academie).

Zo herstel je de balans in je zenuwstelsel

Om de balans tussen het sympathisch en parasympathisch zenuwstelsel te herstellen, is het belangrijk om actief te ontspannen. Stress verminderen is een goede manier om het sympathisch zenuwstelsel te kalmeren. Dit kan gedaan worden door rustige activiteiten zoals yoga, meditatie, lange wandelingen, lezen van een boek of ademhalingsoefeningen. Een gezonde levensstijl met voldoende slaap, gezond eten en regelmatige fysieke activiteit is ook belangrijk om het parasympathische zenuwstelsel te activeren. Als je een balans vindt tussen het sympathisch en parasympathisch zenuwstelsel, kun je de negatieve effecten van chronische stress verminderen en je gezondheid verbeteren.

*Ja, het klopt dat we bij elke maaltijd eiwitten nodig hebben elke dag weer, want eiwitten worden niet opgeslagen of door het lichaam aangemaakt. Maar dit hoeft niet altijd uit vlees of eieren te komen, oftewel uit dierlijke bronnen. Er bestaan ook ontzettend veel plantaardige eiwitbronnen zoals noten, zaden, granen en bonen. Dit zijn ook allemaal hele gezonde eiwitten, zo niet, zelfs gezonder.  

Vind jij dit nou ook zo mega interessant en wil je er meer over weten, over dit systeem spreek ik uitgebreid in mijn Online Sh*tShow Academie. Waarin ik je vertel hoe je meer energie vrij maakt en wat je kunt doen om rekening te houden met dit systeem, naast natuurlijk alle informatie om je darmen gezond te maken en houden zonder spijsverteringsproblemen.

Voor meer informatie bekijk dan even deze link.

Hieronder zie je een tekening van beide systemen.