Hé Lieve Jij,

Wat leuk dat je er weer bent, ik wilde een mooie blog schrijven die je inspiratie, begrip en uitleg zou gaan geven. Dus ik dook weer even de boeken in.

Maar ik kwam tot de conclusie dat zelfs ik, die wetenschappelijk teksten altijd goed in Jip en Janneke taal kan vertalen, dat met dit onderwerp niet zo 1, 2, 3 zou kunnen.

Darmen, depressie en de samenhang daarvan IS dus niet zo simpel uit te leggen. Het is super complex. Maar je snapt dat ik natuurlijk toch een poging ga wagen 😉

Heel kort door de bocht gezegd bepalen je darmen je gemoedstoestand. Want als jouw darmen niet goed functioneren worden er zo’n 50 tot 80 % minder van de juiste stofjes aangemaakt. De stofjes die zorgen dat jij je vrolijk voelt.

MAARRRRR, zit jij niet goed in je vel (in je emoties), dan gaan je darmen ook minder functioneren. Want als je emotioneel overladen bent dan geeft dit een stress reactie in je lichaam. En zoals iedereen weet is stress niet goed voor je algehele gezondheid en zeker niet voor je darmen. Je darmen zijn gevoelige organen (inderdaad meervoud, je hebt namelijk heel veel verschillende darmen zoals o.a. je 12 vingerige-, dunne- en dikke darm).

Wanneer je niet goed slaapt, je depressieve gedachten hebt, je stressgevoelig bent, je gedrag veranderd of hormonale problemen hebt, kan de oplossing wel eens in je darmen liggen. Daarom ga ik niet de psychologische kant met je op, ik bekijk het alleen even vanuit de darmen. Maar eigenlijk kan dat dus niet omdat alles zo nauw met elkaar verbonden is en samenwerkt.

Want heb jij last van je darmen dan kan dit op je gemoed gaan inspelen, wat weer door kan slaan naar een groter gemoedsprobleem. Maar voel jij je niet goed, dan kan dat doorslaan op je darmen. See? Een beetje het kip-en-ei verhaal.

Maar goed, om binnen mijn expertise te blijven gaan we het nu alleen hebben over de darmen in dit depressie verhaal. Eigenlijk vind ik depressie als benaming helemaal niet zo fijn om te gebruiken, want dat is meteen zo’n stempel. Dus ik heb het liever over een gemoedstoestand, dat is oké toch?

Als we kijken naar wat de oorzaken kunnen zijn van een gemoedsprobleem vanuit de darmen, dan wordt dit geassocieerd met een disbalans (niet in balans) in de neurotransmitters serotonine, noradrenaline en dopamine.

En vanaf dit punt kunnen we in ons lichaam alle kanten opgaan en kan het ingewikkeld gaan worden.

Neurotransmitters zijn signaalstoffen in ons zenuwstelsel. Het zijn de postduiven in ons lichaam die alle verschillende kanalen in ons lichaam met elkaar kunnen laten communiceren.

Jouw darmen en hersenen communiceren met elkaar op verschillende kanalen en dit doen ze door de hulp van de neurotransmitters.

Dit zijn de kanalen waarover ze o.a. communiceren

1. Het immuunsysteem
2. Nervus vagus ( De nervus vagus is een zenuw die uit de hersenen komt en naar organen in de borstkas en buik gaat. De mens heeft een linker en een rechter nervus vagus, onder elk sleutelbeen. Ze geven allebei vooral informatie door in de richting van het lichaam naar de hersenen)
3. Enterische zenuwstelsel (zenuwstelsel van onze spijsvertering die zich in de darmwand bevindt, deze kan zelfstandig functioneren zonder hulp van onze hersenen. Dit wordt ook wel ons tweede brein genoemd. Maar dit zenuwstelsel communiceert dus ook met onze 🧠hersenen)
4. Hormoonsysteem
5. Korteketenvetzuren
6. Tryptofaan Stofwisseling

Neurotransmitters worden voor een deel in de darmen gemaakt m.b.v. het darmmicrobioom (de pro- en prebiotica) maar ze worden ook gevormd uit aminozuren (eiwitten). Heb je hem nog?

De in de darmen gevormde neurotransmitters hebben twee verschillende uitwerkingen:

1. DIRECTE invloed op het zenuwstelsel
2. Indirecte invloed op het zenuwstelsel. Zo zijn er neurotransmitters die in de darmen worden gemaakt die niet direct naar je hersenen toe een signaal kunnen afgeven. Maar wel via via.
   Dat werkt eigenlijk net zoals het mobiele netwerk. Het signaal wordt doorgegeven van zendmast naar zendmast. Dit doen de darmen ook om zo lokaal invloed uit te oefenen op onder andere je immuunsysteem, je HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as*) en de Nervus vagus. Zo hebben je darmen toch invloed op je hersenen. En zo heeft de serotonine in je darmen toch invloed op je gemoedstoestand.
   *Het gaat concreet om je bijnieren en twee kleine klieren in je hersenen. Deze drie organen werken samen om een gezonde stressrespons mogelijk te maken.

Doordat de neurotransmitters vanuit de darmen op deze twee manieren werken kunnen je darmen, als we ervan uitgaan dat je gemoed en je emoties gevormd worden in je hoofd, dus rust in je hoofd brengen.

Maar is er een disbalans in je darmen en in je microbioom (je goede darmflora, de probiotica), kan dit voor verschillende gemoedsproblemen zorgen zoals: over-emotioneel zijn, mentale onrust, slaapproblemen en een verhoogde stressgevoeligheid.

Waar komt die disbalans in je darmen nou door?

Zoals ik al zei is het een beetje het kip-en-ei verhaal. Het is dus niet helemaal duidelijk aan te geven waar deze disbalans in je darmen vandaan komt.

Maar waar het door kan komen zijn gemoeds- en/of emotionele problemen of lichamelijke problemen en klachten.

Voorbeelden van gemoeds- en/of emotionele problemen die een disbalans in de darmen kunnen veroorzaken:

• Stress
• burn-out
• trauma’s
• etc.

Voorbeelden van lichamelijke klachten en problemen:

• Pathogenen die zich in je darmen huizen (zoals candida, gisten, schimmels, virulente factoren, parasieten en andere pathogenen). Zij kunnen er voor zorgen dat er een disbalans komt bij je goede darmbacteriën (je darmflora/microbioom). En die kunnen dan op hun beurt weer niet genoeg neurotransmitters maken.
• Slechte voeding
• Ongezonde levensstijl (niet voldoende bewegen)
• Verzwakte afweer van de darmslijmvliezen (vaak oorzaak van de hierboven genoemde oorzaken)

Wat kunnen nou klachten zijn als je neurotransmitters niet goed functioneren? 

• Migraine
• Lage pijngrens
• Opgejaagd gevoel
• Slaaptekort

Klein voorbeeld (wetenschappelijke taal naar Jip en Janneke taal, ik doe mijn best 🙈☺️):

Zoals je eerder las heeft de aanmaak van serotonine in de darmen (door de goede darmbacterie Escherichia spp), invloed op je gemoed. Serotonine wordt voor ongeveer 90% in je darmen geproduceerd en voor 10% in je hersenen. Om het nog lastiger te maken is de serotonine in je darmen een andere soort dan die in je hersenen en kan die vanuit je darmen niet rechtstreeks naar je hersenen toe worden gebracht. Maar dat doen je darmen gelukkig wel via de omweg van het immuunsysteem, de HPA-as en via je Nervus Vagus.
Uit serotonine wordt het hormoon melatonine gemaakt. En die staat vooral bekend als het slaaphormoon, die heb je nodig om goed te kunnen slapen. Maar het is ook een sterke ontstekingsremmer, pijnstiller en antioxidant (hij vangt vrije radicalen op –> luister anders deze podcast daarover).

Serotonine wordt gemaakt uit 5-HTP en 5-HTP uit Tryptofaan

Het rijtje ziet er als volgt uit:

Tryptofaan —> 5- HTP —> Serotonine —> Melatonine

Je kan je dus voorstellen dat een tekort aan tryptofaan en serotonine leidt tot een verminderde productie van melatonine en zodoende slaapproblemen en/of een zwaar gemoed kan veroorzaken (depressie). Maar waar komt die tryptofaan nu ineens vandaan?

Tryptofaan wordt gemaakt uit essentiële aminozuren (a.k.a. belangrijke eiwitten). Essentieel betekent dat het essentieel is dat je ze binnenkrijgt via eten. Het zit voornamelijk ik in eiwitrijke voeding, denk aan: melk, kaas, gevogelte, pinda’s en chocolade. Ook zit het in haver, banaan, pruimen, brood, chocolade, pompoenpitten, sesamzaad, zonnebloempitten, amandelen, linzen en bruine rijst.
Ik verwacht dat je van alles wat op deze hele lijst staat dagelijks wel wat eet.

Er is over dit onderwerp echt nog héél veel meer te schrijven en te lezen. Er bestaan tal van boeken. Maar ik hou het voor nu even bij deze korte uitleg.

Ga nou niet allemaal potjes L-tryptofaan, serotonine, 5-HTP en Melatonine slikken. Dit mag niet eens als je aan een SSRI medicatie zit (anti-depressiva).

Deze serotonine stofwisseling kan je namelijk heel goed ondersteunen door je voeding en een gezonde levensstijl (lekker wandelen en bewegen, yoga en meditatie (stress release, het ondersteunen van je HPA-as).

En natuurlijk het opbouwen en het onderhouden van een stel goed werkende darmen en een optimale darmflora. In mijn ontlastingsonderzoek onderzoeken we altijd of je ontstekingen hebt en hoe jouw tryptofaan erbij staat. Op deze manier krijgen we ook al inzicht in jouw neurotransmitters. Daarnaast kan je altijd ook nog een neurotransmitters totaaltest doen.

Voor nu wens ik je heel veel gelukshormoon (serotonine*) en slaaphormoon (melatonine) toe.

Liefs,

Janneke

* Serotonine is zowel een neurotransmitter als een hormoon en als je er genoeg van aanmaakt voel je je daardoor lekker vrolijk en gelukkig. Daarom wordt het ook wel het gelukshormoon genoemd.

Auteur en foto: J. de Boer | corrector: C. van Esch